Safe harbour czyli „bezpieczny port podatkowy” to określony w przepisach o cenach transferowych sposób wynagradzania konkretnych transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi. Stanowi uproszczenie, którego zastosowanie gwarantuje podatnikom przywilej nie sporządzania dokumentacji cen transferowych. Mechanizm safe harbour jest dedykowany wyłącznie dwóm rodzajom transakcji – dotyczy usług wsparcia wewnątrzgrupowego i wybranych transakcji finansowych. Samo uproszczenie wynika z art. 11g oraz 11f Ustawy o CIT, zwolnienie zaś z art. 11n pkt 11 i 12 tejże ustawy.
Począwszy od 2019 roku, do momentu wprowadzenia przepisów Polskiego Ładu, podatnicy stosujący przepisy safe harbour byli zwolnieni z obowiązku sporządzania analiz porównawczych lub analiz zgodności dla ww. transakcji za dany rok podatkowy. Regulacje Polskiego Ładu wprowadziły jednak jeszcze korzystniejsze rozwiązania. Obecnie, jeśli transakcja spełnia ustawowe kryteria, podatnicy mogą być całkowicie zwolnieni z obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej cen transferowych (w tym z analizy porównawczej lub analizy zgodności). Nie są jednak zwolnieni z obowiązku raportowania TPR. Raportują, ale w sposób uproszczony.
Safe harbour dla transakcji usługowych
Safe harbour dla transakcji usług wsparcia wewnątrzgrupowego to uproszczenie, które dotyczy tzw. usług o niskiej wartości dodanej i wymaga spełnienia określonych kryteriów. Kryteria te dotyczą trzech płaszczyzn: przedmiotu transakcji, charakteru działalności stron transakcji oraz sposobu wynagradzania samej transakcji. Aby zastosować uproszczenie podatnik musi również spełnić (o zgrozo!) warunek dokumentacyjny w zakresie rozliczeń z drugą stroną transakcji, czyli posiadać odpowiednią dokumentację, zawierającą metodologię kalkulacji oraz m.in. opis funkcji, ryzyk i aktywów.
Usługi o niskiej wartości dodanej to katalog usług, które wpisują się charakterem w jedną z poniższych kategorii (wymienionych w załączniku nr 6 do Ustawy o CIT):
- usługi w zakresie księgowości i audytu;
- usługi w zakresie finansów przedsiębiorstwa;
- usługi związane z zasobami ludzkimi;
- usługi informatyczne;
- usługi komunikacji i promocji;
- usługi prawne;
- usługi w zakresie podatków;
- usługi administracyjno-biurowe.
W załączniku 6 do Ustawy o CIT ustawodawca wskazał przykładowe rodzaje transakcji, katalog ten jednak nie jest zamknięty. Jeśli prowadzimy transakcje o podobnych charakterze, niż wymienione w załączniku możemy również skorzystać z uproszczenia.
Należy pamiętać, że aby zastosować uproszczenie muszą być spełnione wskazane poniżej warunki dotyczące charakteru działalności podmiotów (stron transakcji) i całej grupy podmiotów powiązanych oraz sposobu dokumentowania transakcji. Są to:
Po stronie usługobiorcy:
- usługi muszą mieć charakter usług wspomagających działalność gospodarczą;
- usługi nie mogą być przedmiotem dalszej odprzedaży , z wyłączeniem odprzedaży usług nabytych we własnym imieniu, ale na rzecz innego podmiotu powiązanego refakturowanie);
- usługobiorca musi posiadać odpowiednią kalkulację obejmującą informacje o transakcji, rodzaju i wysokości kosztów uwzględnionych w kalkulacji, sposobie zastosowania i uzasadnieniu wyboru kluczy alokacji, a także opis transakcji, w tym analizę funkcji, ryzyk i aktywów.
Po stronie usługodawcy:
- wartość świadczonych przez niego usług na rzecz podmiotów niepowiązanych nie może przekraczać 2% wartości tych usług świadczonych łącznie (na rzecz podmiotów powiązanych i niepowiązanych); oznacza to, że usługodawca musi świadczyć te usługi praktycznie w całości na rzecz grupy;
- usługodawca nie jest podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową;
Po stronie całej grupy podmiotów powiązanych – usługi te nie mogą stanowić głównego przedmiotu działalności grupy.
Kluczowym warunkiem jest warunek dotyczący samego wynagrodzenia. Sposób kalkulacji wynagrodzenia jest ściśle określony. Wynagrodzenie ustala się przy wykorzystaniu metody koszt plus lub marży transakcyjnej netto, a narzut na kosztach tych usług musi wynosić:
- nie więcej niż 5% kosztów w przypadku nabycia usług,
- nie mniej niż 5% kosztów w przypadku świadczenia usług.
Dopiero spełnienie wszystkich powyższych warunków pozwoli przedsiębiorcom skorzystać ze zwolnienia z obowiązku dokumentacyjnego, a w przypadku ewentualnej kontroli organ odstąpi od określenia dochodu (straty) podatnika w zakresie wysokości narzutu na kosztach tych usług.
Finansowe safe harbour
Finansowe safe harbour dotyczy transakcji pożyczek, kredytu lub emisji obligacji, udzielanych w 5 najpopularniejszych walutach, w których wynagrodzenie ustalone jest w oparciu o wskazane w Obwieszeniu Ministra Finansów rodzaje stóp procentowych oraz wysokość marży.
Warunki zastosowania zwolnienia dla transakcji finansowych (określone w art. 11g ust. 1 ustawy o CIT) są następujące:
- oprocentowanie transakcji finansowej ustalane jest na podstawie rodzaju bazowej stopy procentowej i marży, które są zgodne z obwieszczeniem MF obowiązującym w dniu zawarcia umowy,
- nie przewidziano wypłaty innych niż odsetki opłat związanych z udzieleniem lub obsługą pożyczki,
- łączny poziom zobowiązań albo należności wynosi nie więcej niż 20 mln zł, a transakcja trwa nie dłużej niż 5 lat,
- pożyczkodawca nie jest podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.
Minister Finansów co roku wydaje obwieszczenie aktualizujące warunki, jakie musi spełnić podatnik, który zamierza zastosować uproszczenie safe harbour dla transakcji finansowych. Obowiązująca w ostatnich latach marża przedstawiona jest w tabeli poniżej.
| Rok | max. marża dla pożyczkobiorcy | min. marża dla pożyczkodawcy |
| 2021 | 2,3% | 2,0% |
| 2022 | 2,8% | 2,0% |
| 2023 | 2,9% | 2,4% |
| 2024 | 3,1% | 2,2% |
Obwieszczenie aktualizuje też rodzaje stóp procentowych, które na 2024 rok prezentują się następująco:
- w złotych: WIBOR 3M albo WIRON 3M Stopa Składana,
- w dolarach amerykańskich: 90-day Average SOFR, lub LIBOR USD 3M – w przypadku pożyczek udzielonych przed dniem 1 stycznia 2022 r.,
- w euro: EURIBOR 3M,
- we frankach szwajcarskich: SARON 3 months Compound Rate,
- w funtach brytyjskich: SONIA 3M Compound Rate lub LIBOR GBP 3M – w przypadku pożyczek udzielonych przed dniem 1 stycznia 2022 r.;
Warunki w umowie muszą odzwierciedlać wymagania ustawodawcy. Nie będzie zatem możliwości zastosowania zwolnienia, gdy wynagrodzenie ustalimy zgodnie z metodologią z art. 11g Ustawy o CIT, ale przeliczymy je na dzień zawarcia umowy i określimy w sposób stały. Pamiętajmy również, że każdy aneks do umowy zmieniający oprocentowanie uznawany jest za nową umowę. Należy w takim wypadku zaktualizować warunki transakcji na dzień zawarcia aneksu.
Jak widać powyżej, w przypadku transakcji finansowych, warunków jest mniej, ale pamiętajmy, że ich zastosowanie generuje nam z kolei raportowanie na podstawie Ordynacji Podatkowej. Zastosowanie safe harbour dla transakcji finansowych stanowi bowiem schemat podatkowy i podlega raportowaniu MDR. Umowy na takich warunkach stanowią uproszczenie w stosowaniu przepisów związanych z ustalaniem cen transferowych wprowadzone jednostronnie w danym państwie, które zgodnie z przepisami Ordynacji Podatkowej podlega raportowaniu na postawie art. 86a par. 1 pkt 13 lit. g.
UWAGA!
Zastosowanie któregokolwiek z uproszczeń safe harbour nie zwalnia z obowiązku raportowania tych transakcji w formularzu TPR. Pomimo zastosowania uproszczenia taką transakcję należy uwzględnić w uproszczonej formie.
Należy mieć też na uwadze fakt, że przy obliczaniu wartości jednorodnych transakcji kontrolowanych, nie uwzględnia się tych, które są zwolnione z obowiązku przygotowania dokumentacji, na przykład dzięki zastosowaniu mechanizmu safe harbour.
Zachęcamy do analizy możliwości skorzystania z opisanych przez nas zwolnień. Przy poprawnym zastosowaniu zwolnienia podatnik zyskuje pewność co do rynkowości cen w transakcji, a organ podatkowy nie będzie kwestionował jej warunków. Zastosowanie safe harbour wiąże się też ze znaczną oszczędnością czasu – nie tylko związanego ze sporządzeniem dokumentacji, ale też z ustaleniem wynagrodzenia w danej transakcji.
Takie same uproszczenia wynikają z art. 23r oraz 23s Ustawy o PIT, zwolnienie z obowiązku sporządzenia dokumentacji wynika zaś z art. 23z pkt 10 i 11 tejże ustawy.