Obowiązki TP w przypadku transakcji z „nierajowymi” podmiotami niepowiązanymi? Tak, to możliwe
Ceny transferowe zwykle kojarzą się z transakcjami pomiędzy podmiotami powiązanymi. Tymczasem rzeczywistość potrafi zaskoczyć – katalog transakcji kontrolowanych może obejmować także te z podmiotami niepowiązanymi, jeśli warunki tych transakcji zostały narzucone w wyniku powiązań. W tym wpisie wyjaśniamy to zagadnienie i przedstawiamy praktyczne przykłady sytuacji, w których wbrew pozorom mogą pojawić się obowiązki w zakresie cen transferowych.
Interpretacja ogólna: gdy powiązany podmiot dyktuje warunki
Pod koniec 2021 r. Minister Finansów wydał interpretację ogólną (sygn. DCT1.8203.4.2020), która miała rozwiać wątpliwości wokół definicji transakcji kontrolowanej. W interpretacji przywołano definicję zawartą w ustawach o podatku dochodowym, zgodnie z którą transakcja kontrolowana to działania o charakterze gospodarczym, identyfikowane na podstawie rzeczywistych zachowań stron, których warunki zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań. Jak wskazano, wyrażenie „ustalone lub narzucone w wyniku powiązań” nie oznacza, że transakcja musi być zawierana bezpośrednio między podmiotami powiązanymi – wystarczy, że warunki transakcji zostały ukształtowane przez powiązany podmiot, np. centralę grupy – nawet jeśli formalnie stroną umowy jest podmiot niezależny.
Co istotne, w interpretacji ogólnej wskazano, że podmiot powiązany narzucający warunki nie musi być formalnie stroną transakcji. W praktyce oznacza to, że np. centrala grupy może negocjować warunki z dostawcą spoza grupy albo odgórnie ustalać politykę cenową wobec klientów – a lokalna spółka jedynie wykonuje te narzucone ustalenia. Takie sytuacje wypełniają definicję transakcji kontrolowanej, ponieważ to powiązania w grupie wpłynęły na warunki wspomnianych współprac.
Interpretacja ogólna teoretycznie uporządkowała podejście do transakcji kontrolowanych. Praktycznie jednak przyjęta wykładnia rozszerza zakres przypadków, w których podatnicy muszą stosować przepisy o cenach transferowych. Co ciekawe, przed wydaniem interpretacji ogólnej sądy administracyjne – jak w te WSA w Szczecinie (I SA/Sz 155/19) – kwestionowały możliwość uznania transakcji za kontrolowaną, jeśli kontrahent (strona transakcji) nie był powiązany nawet w przypadku grupowego narzucenia warunków. Sąd uznał, że art. 11 ustawy o CIT dotyczy wyłącznie transakcji między podmiotami powiązanymi, a fakt centralnego ustalania cen nie uzasadnia jego rozszerzenia. To podejście pozostaje w sprzeczności z obowiązującą interpretacją ogólną MF.
Przykłady transakcji kontrolowanych z niezależnymi kontrahentami
Jak takie sytuacje wyglądają w praktyce? Poniżej przedstawiamy przykłady transakcji, gdzie kontrahentem formalnie jest podmiot niezależny, ale warunki współpracy podyktowane zostały przez podmiot powiązany.
-
- Zakup systemu IT od wskazanego dostawcy – spółka kupuje oprogramowanie od niezależnego dostawcy, ale wybór dostawcy, cena i warunki zostały ustalone przez centralę grupy lub inny podmiot np. pełniący funkcję centrum zakupowego.
- Sprzedaż do niezależnego klienta na warunkach ustalonych w grupie – lokalna spółka realizuje umowę narzuconą przez centralę z klientem, z którym sama nie negocjowała warunków (np. cen czy rabatów).
- Transport, logistyka czy ubezpieczenia – lokalna spółka korzysta z usług wybranego przez centralę operatora, bez wpływu na warunki handlowe.
W praktyce
Wielu podatników nie traktuje opisanych zdarzeń jako transakcji kontrolowanych zakładając, że skoro kontrahentem jest podmiot niepowiązany, przepisy o cenach transferowych nie mają zastosowania. Warto jednak mieć tego świadomość i dopełnić niezbędnych obowiązków (gdy to konieczne). W szczególności, że w przypadku ewentualnej kontroli organy podatkowe mogą wystąpić z żądaniem przedstawienia lokalnej dokumentacji cen transferowych i analizy w ich zakresie.
Warto zauważyć, że zbyt szeroka interpretacja przepisów mogłaby prowadzić do praktycznych absurdów. Przykładowo, w wielu grupach funkcjonuje model lokalnej dystrybucji opartej o grupowe cenniki czy rabaty. Jeśli sam fakt, że warunki sprzedaży zostały ustalone centralnie, za każdym razem miałby oznaczać powstanie transakcji kontrolowanej, to sprzedaż do tysięcy niezależnych klientów podlegałaby obowiązkom TP – co w praktyce byłoby niemożliwe z punktu widzenia compliance.
Podsumowując, nawet gdy nasz partner biznesowy jest podmiotem niepowiązanym, upewnijmy się czy w cieniu tej współpracy nie stoją ustalenia grupowe. Jeśli tak – należy sprawdzić takie transakcje pod kątem obowiązków cen transferowych.
